|
|
|
Zure adiskide baten doministikua besterik ez, eta badago kaltea:
birusa bere gorputzean sartzen da eta handik egun batzuetara, zuk
ere usin egiten duzu. Nola babestu honelako birus batetik? Iradokizun
bat baino ez: gera zaitez etxean eta ez elkartu inorekin. Hutsezinezko
metodoa, griperik gabeko bizitza bermatzen dizuna. Edo hain erradikala
ez den zera: eska iezaiozu zure medikuari gripearen kontrako txertoa.
Orduan, gripearen birusaren kontra babestuta egongo zara denboraldi
batez.
Honaino, medikuntza-atala. Baina, hemendik aurrera, ordenagailuez
arituko gara. Ordenagailu baten birus batek, zerikusirik al du gripearekin?
Izan ere, deus ere. Baina, nolanahi ere, gizakiaren birusaren eta
birus informatikoaren arteko alderaketa interesgarria da.
|
|
Kutsatzea
Birus informatikoa programa txiki zekena da, ordenagailuz ordenagailu
salto egiten duena, gizakiaren birusa, borondatez gizakiz gizaki
doan organismo txiki errukigabea, bezalakoa. Eta gizakiaren birusak
gainerako pertsonengana ez hurbiltzen saihets daitezkeen bezala,
zure ordenagailua beste ordenagailuekin harremanak ez izaten babes
dezakezu birusetatik.
Ez da izango? Zure ordenagailuak ez dituela inoiz beste ordenagailu
batzuekin harremanak izaten? Hori ezinezkoa da. Itzul gaitezen gizakiaren
gripera. Demagun: A pertsonak, gripea duenak, mukizapi batean usin
egiten du. Mukizapia parkeko banku batean uzten du. B pertsona,
osasuntsua, hortik igarotzen da, mukiz beteriko mukizapia hartzen
du eta aurpegia garbitzen du berarekin. Ondorioa: gripearen birusa
B pertsonarengan sartzen da. Handik gutxira, B pertsonak ere gripea
izango du. Honela gertatzen da ordenagailuekin. Ordenagailu ezezagun
baten birusak disko edo CD-ROM batean bukatzen badu, zeure ordenagailuan
disko kutsatua erabiltzen duzunean azkar kutsatuko da ordenagailua.
Beraz, mukizapi elektroniko baten moduan jokatzen du. Hala eta guztiz
ere, litekeena da zure ordenagailuak beste ordenagailu batzuekin
harreman estuagoa izatea. Agian, zure laneko ordenagailua sare baten
zati da. Sare honek zure ordenagailuaren eta zure lankideen ordenagailuen
artean etengabeko harremana dakar. Edo Internet erabili ohi duzu.
Orduan, zure ekipoak mundu guztiarekin du gizarte-harremana. Ondorioa:
litekeena da ezinezkoa izatea zure ordenagailua beste ordenagailu
batzuetatik isolatzea. Zer egin dezakezu orduan? Etengabeko mehatxu
eta arriskuekin bizitzen ikasi beharko duzu?
|
|
 |
Programa txiki bat
Zein arrisku mota dakar? Zein gaitz-maila lor dezake zure ordenagailuak
birus informatiko baten ondorioz? Hori birus-motaren eta birus-sortzailearen
kezkarik ezaren arabera dago. Birus-sortzaileak basati informatikoak
dira. Baina ez dira inozoak. Aski ongi dakite nola dabilen ordenagailu
bat eta haien ezagutzak modu azkarrean erabiltzen dituzte. Birus informatikoa
programa txikia da, gripearen birusa bezala, xede hedatzea duena.
Batzuetan hori besterik ez du egiten. Birus "on" batek milioika
ordenagailu kutsa ditzake kalte gutxi eginez. Birus maltzur batek,
aitzitik, milioika ordenagailuei arazo larriak ekar diezazkieke. Disko
gogorreko programak honda daitezke eta litekeena da disko gogorra
erabat ezabatzea. Eta zuk urte horretako fitxategien segurtasun-kopiarik
egin gabe... |
|
|
Birus bat identifikatzea
Honaino, berri txarrak. Orain, berri onak. Birus bat, oro har, kutsatutako
programa aktibatzen duzunean besterik ez da eraginkor bilakatzen.
Hau gertatzen da birusa beti programa exekutagarria delako. Ondoko
atzizkiren bat du beti: .exe, .com edo .bat. Honek esan nahi du, esaterako,
eskaneatutako argazki batek (.gif, .jpg edo .bmp bezalako atzizkiekin)
ezin duela birus bat eduki eta hedatu. Gauza bera gertatzen da testu-fitxategi
edo posta elektronikoko mezu batekin. Zure posta elektronikoak irakurtzea
ez da arriskutsua. Baina eranskinak irakurtzea, bai. |
|
|
Troiako zaldia
Adibide bat besterik ez. Pertsona batzuek Gabonetan postal digital
bat bidaltzen dute. Gabonetako postal hori programa txikia da, exekutatzen
duzunean, Gabonetako animazio polita agertzen duena. Dena arras lañoa.
Honela, 1999 urtearen bukaeran, urte berri zoriontsua opatzeko posta
elektroniko bat bidali zen, eranskin gisa, Happy99.exe izeneko programa
txikia zuena. Programa hau inolako susmorik gabe irekitzen zen eta
su artifizialen animazio xumea agertzen zuen. Oso dibertigarria zen
eta jendeak Happy99.exe delakoa ahaztu zuen. Hala eta guztiz ere,
aste batzuk geroxeago, bidaltzaileak zure Gabonetako postalak Happy99
izeneko birusa zeukala jakinarazten zizun. Birus ona, baina posta
elektronikoak bidaltzen ugaritzen zena. Bitartean, ehunka bitartekoen
ordenagailuak kutsatu ziren.
Happy99 delako birusa da "Troiako zaldien" adibide ona.
Troiako zaldia zera probetxugarria egitearen plantak egiten dituen
birus programa bat da, hartzaileek borondatez ireki dezaten, baina,
konturatu gabe, bere trikimailu biralei ekiten diena. |
|
|
Zer egin behar den
Ezer egin daiteke birus informatikoen kontra? Bai, zorionez. Gizakiaren
gripearen kontrako txertoak ditugun bezala, badaude birus informatikoen
kontrako "txertoak", birusen kontrako programak deritzotenak,
hain zuzen. Agian zure ordenagailuak bazuen honelako programa-mota
bat erosi zenuenean: Windows-en azken bertsioek McAfee VirusScan programa
dute barne. Hala ere, kontuz ibili! Etengabe agertzen dira birus berriak
eta birusen kontrako programa zure ordenagailua babestuko du erregularki
eguneratzen baduzu. Normalean, eguneratzeak Internetetik behera karga
ditzakezu. McAfee VirusScan delakoaren bidez, lehenengo, eguneratze
hauek doan ematen dira, baina denbora gutxi barru ordaindu behar izaten
dira (prezioa txikia bada ere). Garrantzi handikoa izaten da eguneratze
hauek aplikatzea. Litekeena da zure ordenagailua urteetan zehar errendimendu
osoan ibiltzea. Hala eta guztiz ere, edonoiz kutsa daiteke. Horregatik,
oso ideia ona da aldi oro fitxategi garrantzitsuen segurtasun-kopiak
egitea. Birusen kontrako programa batek birus gehienak ezagutuko ditu
eta ezdeus bihurtuko ditu, baina bitartean, kaltea eginda egon liteke.
Zure fitxategiak, beraz, disko magnetiko baten uhinak besterik ez
dira, eta berehala betirako desager daitezke. |
|
|
Aholkuak
Instala ezazu birusen kontrako programa bat eta eskuratu eguneratzeak
erregularki. Egin itzazu zure fitxategien segurtasun-kopiak. Kontuz
ibili zure posta elektronikoetan jasotzen dituzun eranskinekin. Susmorik
izanez gero, ez ireki eranskinik. Kontu handiz ibili fitxategiak (legez
kontrakoak ez badira ere) web gune edo berri-taldeetatik behera kargatzen
dituzunean. Izen oneko enpresen fitxategiekin besterik ezin zara "garbi"
direnaren seguru egon. Gainera, kanpoko mundu ikaragarri eta ankerrean
birusekin bizitzen ikasi beharko duzu, gizakiaren birusekin gertatzen
den bezala… |
Informazio gehiago
Honako aholku hauek Interneteko segurtasunaz jabearazteko egitasmo
baten barruan ematen dira. Europar Batasunak egitasmo honen zati baterako
dirulaguntza ematen du. Gai honi edo edozein gairi buruzko aholkuak
jasotzeko, zure arazoak edo ikuspegiak partekatzeko, edo SUSI delako
egitasmoari buruz gehiago jakiteko, jo ezazu, jo ezazu ondoko web
gunera: |
| -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
-- -- --
--
--
--
|
|
