|
Algeng vandamál
Algengasta vandamálið er að finna þær
upplýsingar sem verið er að leita að án
þess að alls kyns óæskilegt efni verði
á vegi notenda, s.s. klám, ofbeldi og kynþáttafordómar.
Besta leiðin að ákveðnu efni eða síðu
er að þekkja slóðina. Annars þarf að
notast við leitarvél. Sem dæmi um íslenskar
leitarvélar má nefna
www.leit.is og
www.ha.is. Erlendar
leitarvélar eru t.d. www.google.com og
www.altavista.com,
Leitarvélar eru notaðar á þann hátt
að leitarorð er slegið inn í þar til gerðan
reit og niðurstaða leitar kemur fram á skjánum.
Þó að notast sé við "saklaus"
leitarheiti getur niðurstaða leitar engu að síður
komið með niðurstöður sem vísa á
óæskilegt efni. Sumar leitarvélar bjóða
upp á "fjölskylduvæna leit" sem dregur
úr líkum á að niðurstöður
leitar vísi á óæskilegt efni.
Sumar leitarsíður bjóða upp á fyrirfram
skilgreindar skrár yfir leitarorð. Sem dæmi má
nefna.
Á þessum skrám má oft sjá leitarorð
sem tengjast óæskilegu efni.
Til eru leitarvélar sérsniðnar að þörfum
barna. Sem dæmi um þessar síður má
nefna "Yahooligans" ()
og "Ask Jeeves for Kids" (www.ajkids.com).
Þessar síður henta hins vegar ekki unglingum nægjanlega
vel.
Þegar vafri eins og Internet Explorer er notaður er hægt
að smella á hnappinn "History" ofarlega á
skjánum. Þannig opnast listi yfir þær síður
sem hafa nýlega verið skoðaðar. Einfalt er að
eyða þessum lista með því að fara
í "Tools" og í "Internet Options"
og smella á "Clear History". Ef "History"
skráin er tóm má álykta að einhver
vilji leyna því hvaða slóð var valin
og það gefur tilefni til umræðu á heimilinu.
Í mörgum skólum er reynt að hindra aðgang
að óæskilegu efni á Netinu. Ef þið
eruð í vafa um hvernig þessum málum er háttað
í skólum barna ykkar skuluð þið ekki
hika við að spyrjast fyrir um það. Það
er sjálfsögð krafa foreldra að skólar
hindri eftir fremsta megni aðgengi barna að óæskilegu
efni á Netinu. Í skólum ættu líka
að vera til verklagsreglur um hvernig tekið er á
málum ef í ljós kemur að vefsíður
með óæskilegu efni komast í gegnum hindranir
séu þær á annað borð fyrir hendi.
Tæknilegar lausnir við að útiloka óæskilegt
efni eru enn sem komið er ekki fullkomnar. Einkum er notast
við tvær aðferðir. Önnur gengur út
á að allt er bannað nema það sem er leyft
en hin að allt sé leyft nema það sem er bannað.
Fyrri aðferðin hefur þann stóra galla að
útiloka margs konar efni sem hefur fræðslu- og
upplýsingagildi. Seinni aðferðin hefur þann
galla að stöðugt þarf að viðhalda þeim
kerfum sem nota þessa nálgun.
Í Internet Explorer er hægt að setja síu
á óæskilegt efni en vandamálið við
þá síu er að hún hindrar líka
að hægt sé að skoða flestar íslenskar
síður, s.s.
www.mbl.is,
www.visir.is,
www.torg.is,
www.menntamalaraduneyti.is
og
www.heimiliogskoli.is
Sían er því í raun ónothæf.
Aðrar síur eru í boði og setja þarf
þær sérstaklega upp. Síminn Internet (www.siminn.is)
býður m.a. upp á Netvörð (Cyber Patrol).
Netvörður hefur fengið ágæta dóma
og þykir auðveldur í uppsetningu.
Samtökin Barnaheill eru aðilar að verkefni sem m.a.
er styrkt af Evrópusambandinu. Verkefnið miðar að
því að stöðva barnaklám á
Netinu og við hvetjum alla sem verða varir við slíkt
að hafa samband við Barnaheill og koma ábendingunni
til þeirra með tölvupósti eða eftir öðrum
leiðum. Heimasíða Barnaheilla er
www.barnaheill.is.
Hvetjið börn til að fara varlega í að skrá
sig á hvers konar síður sem lofa öllu fögru.
Til eru alls konar vafasamir "klúbbar" og "keppni"
á Netinu og alls konar "þú hefur unnið"
borðar sem ekkert er að marka. Mörg vefsvæði
birta jafnvel stefnu um persónuvernd en það er
engin trygging fyrir því að farið sé
eftir henni.
Farið varlega ef ætlunin er að sækja forrit
á Netinu og sækið þau aðeins frá
aðilum sem þið teljið að hægt sé
að treysta. Á sumum vefsvæðum á Netinu
er boðið upp á að hægt sé að
sækja einhverja forritsbúta, t.d. til að taka þátt
í leik. Oft fylgja óæskileg viðhengi slíkum
forritum.
Alls ekki trúa öllu á Netinu. Þar er ekkert
gæðaeftirlit og mikið er um rangtúlkanir, ónákvæmni
og það sem kalla mætti hvíta lýgi.
Skoða verður vel hver gefur upplýsingar og meta áreiðanleika
þeirra. Fullorðnir eru betur í stakk búnir
til þess en börn.
Mikilvægt er að foreldrar ræði við börnin
um netnotkun til að öðlast betri skilning og þekkingu
á því hvernig börn nota Netið. Fylgist
því vel með hvað þau eru að gera,
spyrjið þau það hvað þau geta gert
og sýnið því áhuga sem þau
eru að fást við. Leysið með þeim verkefni
á Netinu sem tengjast beint náminu og öðlist
þannig meiri skilning og þekkingu.
Frekari upplýsingar
Þetta efni er hluti af verkefni sem miðar að því
að auka vitund foreldra og kennara á óæskilegu
efni á Netinu. Verkefnið er unnið af Heimili og skóla
og að hluta til fjármagnað af Evrópusambandinu.
Aðalstyrktaraðili þess á Íslandi er
Síminn. Auk þess styrkja menntamálaráðuneytið
og samgönguráðuneytið verkefnið.
|
